خوانش شعر شفیعی کدکنی در دهه 50 بر اساس نظریه ایدئولوژی آلتوسر
نویسندگان
چکیده مقاله:
شفیعی کدکنی یکی از نمایندگان شعر اجتماعی و سیاسی معاصر است و در این پژوهش، با تکیه بر نظریه ایدئولوژی آلتوسر به بررسی لایه اجتماعی-سیاسی شعر او در دهه 50 پرداخته شده است. آلتوسر ادبیات و هنر را بخشی از دستگاه ایدئولوژیک دولت می‌داند که بهطورکلی، در خدمت پیشبرد اهداف دولت قرار دارد ولی در شرایط خاص ممکن است در خدمت ایدئولوژی‌های برآمده از خاستگاه‌های متفاوت نیز قرار گیرد. در این پژوهش، با استناد به دفترهای شعر شفیعی در دهه 50، و بیش از همه «در کوچه‌باغ‌های نشابور»، که از آثار مطرح او و آن دوره است، روشن می‌گردد که ساختار شعر شفیعی کدکنی، بازتولید ساختار اجتماعی دو قطبی آن دوره است، که با نمادهای محوری خواب و بیداری نمادپردازی میشود. او با نقد زیرساخت‌های اقتصادی، فرهنگی و سیاسی سرمایه‌داری رو به رشد معاصر، به دنبال استقرار ایدئولوژی جایگزین دیگری است که چهره مادی و عینی مشخصی ندارد. و فراتر از این، با تصویر سرنوشت شخصیت‌های تاریخی مثل حلاج، عین‌القضات و... به دنبال آن است مدلی برای تحلیل تاریخ سیاسی-اجتماعی ایران ارایه دهد و فارغ از زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی متفاوت، نشان می‌دهد که همین ساختار دو قطبی در طول تاریخ نیز فعال بوده است. او با تاکید بر مسوولیت شاعر، ضمن نقد شعر یاس‌آلود و خواب‌زده، به نوعی ایده‌الیسم هنری گرایش می‌یابد و می‌خواهد از امکانات هنر برای استقرار ایدئولوژی خود سود جوید.
منابع مشابه
نمادپردازی در شعر شفیعی کدکنی
نماد در اصطلاح ادبی یک پدیده‌ی زبانی است که بر معنایی مشخّص دلالت نمی‌کند بلکه زمینه‌ی خلق مفهومی را در ذهن خواننده ایجاد میکند. نمادپردازی هر چند در ادبیات کلاسیک فارسی بویژه ادب عرفانی رایج بوده است امّا شاعران نوپرداز معاصر توجّه بیشتر و جدّی‌تری به آن داشته‌اند به‌گونه‌ای که جریان سمبولیسم غنی‌ترین شاخه‌ی شعر معاصر شناخته میشود. علّت این امر یکی اوضاع سیاسی اجتماعی جامعه است و دیگر خاصیت چند م...
متن کاملبررسی هنجارگریزی در شعر شفیعی کدکنی (م.سرشک)
هنجارگریزی یکی از مؤثرترین روش‌های برجستگی زبان و آشنایی‌زدایی در شعر است که بسیاری از شاعران از آن بهره برده‌اند. در شعر معاصر، نیما نقش زیادی در پایه‌ریزی این هنجارگریزی‌ها داشته است و پیروان وی نیز از این روش بسیار استفاده کرده‌اند. یکی از شاعرانی که از روش هنجارگریزی برای برجسته‌سازی شعر خود بهره گرفته است، شفیعی کدکنی(م.سرشک) است. بررسی‌های به عمل آمده در این مقاله نشان می‌دهد، شفیعی از رو...
متن کاملوحدت و انسجام در شعر شفیعی کدکنی
با مطالعه و بررسی اشعار شفیعی کدکنی می‌‌توان اصول و ارکان زیباشناسی شعر او را شناخت؛ اصول و ارکانی که مایۀ قوام زیبایی در شعر و جذابیت آن برای مخاطب میشود. اصل «وحدت» در زیباشناسی شعر شفیعی کدکنی مهم‌‌ترین رکن است. به بیان دیگر، رشته‌‌هایی مرئی و نامرئی در لفظ و معنی اجزای سخن شفیعی را به هم پیوند زده و به آن‌ها پیکره‌‌ای واحد داده است و همین نکته باعث جذابیت و تأثیرگذاری بیشتر آن در م...
متن کاملکارکرد شاعرانه آرکائیسم در شعر شفیعی کدکنی
آرکائیسم، نوعی هنجارگریزی و انحراف از زبان معمول و نُرم و به کار بردن واژگان و ساختاری است که در گذشته، متداول بوده؛ اما در اشعار شاعران امروزی و معاصر، رواج چندانی ندارد. فرض محقق در این مقاله، آن است که در میان شاعران معاصر، پس از اخوان و شاملو، شفیعی کدکنی، بیش از دیگران، از این شگرد، جهت تشخص بخشیدن به زبان شعری خود، سود برده است. به همین منظور، این مقاله به بررسی این موضوع در اشعار شفیعی کد...
متن کاملنمادپردازی در شعر شفیعی کدکنی
نماد در اصطلاح ادبی یک پدیده ی زبانی است که بر معنایی مشخّص دلالت نمی کند بلکه زمینه ی خلق مفهومی را در ذهن خواننده ایجاد میکند. نمادپردازی هر چند در ادبیات کلاسیک فارسی بویژه ادب عرفانی رایج بوده است امّا شاعران نوپرداز معاصر توجّه بیشتر و جدّی تری به آن داشته اند به گونه ای که جریان سمبولیسم غنی ترین شاخه ی شعر معاصر شناخته می شود. علّت این امر یکی اوضاع سیاسی اجتماعی جامعه است و دیگر خاصیت چند م...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 11 شماره 3
صفحات 149- 168
تاریخ انتشار 2019-11-22
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023